Het gelijk van Spinoza

Antonio Damasio

[...] We kunnen ons redelijkerwijs afvragen of de pogingen om inzicht te krijgen in onze gevoelens van enige waarde zijn, de bevrediging van onze nieuwsgierigheid daargelaten. Op grond van een aantal redenen denk ik dat dit zo is.

Licht werpen op de neurobiologie van de gevoelens en de daaraan voorafgaande emoties levert een bijdrage aan onze visie op het vraagstuk van lichaam en geest, dat centraal staat bij het verwerven van inzicht in wie zijn.

Emoties en aanverwante reacties horen bij het lichaam, gevoelens bij de geest. Het onderzoek naar hoe gedachten emoties teweegbrengen en naar hoe lichamelijke emoties veranderen in het soort gedachten dat we gevoelens noemen, biedt een veelbelovend perspectief op lichaam en geest, die waarneembaar ongelijksoortige manifestaties van één enkel, naadloos ineengeweven menselijk organisme.

Dit werk heeft echter ook resultaten die van praktischer belang zijn. Een verklarende biologie van de gevoelens en de nauw daaraan verwante emoties zal waarschijnlijk een bijdrage leveren aan de effectieve behandeling van enkele belangrijke oorzaken van menselijk lijden, waaronder depressie, pijn en drugsverslaving.

Inzicht in wat gevoelens zijn, in hoe ze werken en in wat ze betekenen is bovendien onmisbaar voor de toekomstige constructie van een visie op menselijke wezens die preciezer is dan de visie die ons momenteel ter beschikking staat, en waarbij we rekening zouden moeten houden met vorderingen in de sociale wetenschappen, de cognitieve psychologie en de biologie.

Waarom is zo’n constructie van praktisch belang? Omdat het succes of het falen van de mensheid grotendeels afhangt van de wijze waarop het publiek en de instellingen die belast zijn met het bestuur van het openbare leven die herziene visie op de mens in hun uitgangspunten en hun beleid opnemen.

Inzicht in de neurobiologie van emoties en gevoelens is een sleutel tot de formulering van principiële uitgangspunten en beleid die in staat zijn menselijk lijden te verminderen en menselijke ontplooiing te bevorderen.

Deze nieuwe kennis kan zelfs invloed uitoefenen op de wijze waarop mensen omgaan met nog altijd bestaande spanningen tussen religieuze en seculiere interpretaties van hun eigen bestaan. [...]

Uit:
Antonio Damasio
Het gelijk van Spinoza. Vreugde, verdriet en het voelende brein
Wereldbibliotheek, 2003
Blz. 14-15

Maar lees van Damasio eerst:
De vergissing van Descartes. Gevoel, verstand en het menselijk brein
Wereldbibliotheek, 1995
Vierde druk, 2003

en:
Ik voel dus ik ben. Hoe gevoel en lichaam ons bewustzijn vormen
Wereldbibliotheek, 2001
Derde druk, 2003

naar boven